تفاوت خاکبرداری و گودبرداری

خاکبرداری و گودبرداری دو واژه مصطلح در امور عمرانی و ساختمان‌سازی است که اکثر افراد این دو را یکسان می پندارند، درحالی‌که خاک‌برداری و گودبرداری دو عملیات متفاوت با دو فرایند متفاوت هستند و تفاوت‌های اساسی با هم دارند. بااین‌وجود نمی‌توان گفت این دو هیچ شباهتی به هم ندارند، بلکه می‌توان گفت شباهت‌هایی نیز وجود دارد که در این مطلب قصد پرداختن به همین موضوعات را داریم و به این سوال پاسخ خواهیم داد که خاکبرداری و گودبرداری چیست و چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟

خاکبرداری چیست؟

خاکبرداری یا Cutting در اصل برداشتن زمین طبیعی تا رسیدن به کد پروژه است. خاکبرداری یکی از عملیات‌های عمرانی است و همان گونه که از نام این عملیات پیداست، فرایندی است که در آن زمین را تا عمق ۶۰ سانتی‌متری حفر می‌کنند و پستی و بلندی‌های زمین را از بین برده و آن را هموار می‌کنند.

بنا بر تعریف بالا، سه نکته اصلی در خاک‌برداری وجود دارد:

1. در خاکبرداری تا عمق ۶۰ سانتی‌متری زمین حفر می‌شود.
2. هدف از خاکبرداری تسطیح زمین (هموار کردن زمین) و ازبین‌بردن پستی و بلندی‌ها است.
3. خاک‌برداری بیشتر در پروژه‌های راه‌سازی و جاده‌سازی کاربرد دارد.

گودبرداری چیست؟

گودبرداری یعنی برداشت خاک محدوده مشخصی از زمین از کد موجود تا رسیدن به کد ارتفاعی مشخص جهت احداث فونداسیون.

گودبرداری نیز یکی از عملیات‌های عمرانی است که در آن زمین بیش از ۶۰ سانتی‌متر حفر می‌شود و علاوه بر هموار کردن سطح زمین، بیشتر برای پروژه‌های ساختمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد، نکته قابل‌توجه در گودبرداری این است که معمولاً در این عملیات عمق حفر زمین پایین‌تر از پی ساختمان‌های مجاور است.

از این تعریف نیز چهار نکته درباره گودبرداری متوجه می‌شویم:

1. عمق گودبرداری بیش از ۶۰ سانتی‌متر است و این میزان ممکن است ده‌ها متر یا بیشتر باشد.
2. در گودبرداری نیز فرایند هموارسازی زمین صورت می‌گیرد.
3. گودبرداری بیشتر برای پروژه‌های ساختمان‌سازی و برج‌سازی انجام می‌شود.
4. عمق حفر زمین در گودبرداری پایین‌تر از فوندانسیون ساختمان‌های مجاور است.

تفاوت‌ها و شباهت‌های گودبرداری و خاک‌برداری

از جمله شباهت‌های اجرای گودبرداری و خاک‌برداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در هر دو عملیات تسطیح زمین انجام می‌شود.
• هر دو عملیات با دستگاه‌های مشابهی انجام می‌شود.

از جمله تفاوت‌های این دو باید به موارد زیر اشاره کرد:

• تفاوت در عمق حفاری که برای خاک‌برداری ۶۰ سانت و در گودبرداری بیش از ۶۰ سانتی‌متر است.
• تفاوت در نوع پروژه که از خاک‌برداری بیشتر در پروژه‌های راه‌سازی و از گودبرداری برای پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود.
• خطر گودبرداری بیشتر از خاک‌برداری است.

عوامل موثر در اجرای گودبرداری که باید موردتوجه قرارداد

۱– جنس خاک

خاک‌ها انواع مختلفی دارد که در گودبرداری باید نوع خاک را شناخت؛ چراکه هر خاک ویژگی خود را داشته و ممکن است در طول عملیات گودبرداری رفتار ویژه‌ای از خود بروز دهد.

۲– توجه به لرزش‌ها در طول گودبرداری

مورد دیگری که باید در گودبرداری به آن توجه داشت ارتعاشاتی است که در اطراف گود وجود دارد. این ارتعاشات می‌تواند باعث ریزش گود شود؛ عواملی مثل حرکت ماشین‌ها، ترافیک منطقه و مواردی ازاین‌قبیل در این دسته جای می‌گیرند.

۳– شناسایی منابع آب برای عملیات گودبرداری

آب یکی از عوامل خطرآفرین در گودبرداری است؛ برای همین شناسایی آب‌های زیرزمینی، لوله‌های آب شهری و مواردی شبیه به این از اهمیت بالایی در گودبرداری برخوردار است.

تاثیر بتن ریزی در پایدارسازی گود برداری

تقویت و پایدارسازی دیواره گود: با تزریق بتن یا گچ به دیواره گود، مقاومت و استحکام دیواره افزایش می‌یابد. این اقدام بهبود قابل توجهی در پایداری دیواره گود، به ویژه در مقابل نفوذ آب و خرابی‌های ناشی از فشار آب، ایجاد می‌کند. بتن ریزی می‌تواند از ترک‌ها و ریزش‌های خاک در دیواره گود جلوگیری کند و پایداری آن را تضمین کند.

کنترل تراکم خاک: با تزریق بتن یا گچ به خاک گود برداری، تراکم و چسبندگی خاک افزایش می‌یابد. این اقدام می‌تواند تغییر شکل‌های غیرمطلوب خاک را کاهش داده و پایداری گود برداری را بهبود بخشد. همچنین، کنترل تراکم خاک می‌تواند از فشار خاک بر دیواره گود جلوگیری کرده و ریزش خاک را کاهش دهد.

کاهش نفوذپذیری خاک: با تزریق بتن یا گچ به خاک گود برداری، نفوذپذیری خاک کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند جلوی نفوذ آب به گود برداری را بگیرد و از خطر سیلاب و خرابی‌های ناشی از آب جلوگیری کند. همچنین، کاهش نفوذپذیری خاک می‌تواند تأثیرات حفره‌سازی و تخریبی ناشی از آب را در گود برداری کاهش دهد.

افزایش مقاومت در برابر فشار خاک: بتن ریزی می‌تواند مقاومت گود برداری را در برابر فشار خاک افزایش دهد. با تزریق بتن یا گچ به خاک، مقاومت خاک برداری افزایش می‌یابد و میزان فشار خاک بر دیواره گود را کاهش می‌دهد. این اقدام می‌تواند از خرابی و فروپاشی دیواره گود در مواجهه با فشار خاک جلوگیری کند.

روش‌های پایدارسازی گود

روش‌های مختلفی برای پایدارسازی گودبرداری وجود دارد که بسته به شرایط زمین و نیازهای پروژه انتخاب می‌شوند. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

الف) دیوارهای حائل

دیوارهای حائل می‌توانند از مصالح مختلفی مانند بتن، سنگ و فولاد ساخته شوند. این دیوارها به عنوان سدهایی برای جلوگیری از ریزش خاک عمل می‌کنند و پایداری گودبرداری را افزایش می‌دهند.

ب) نیلینگ

نیلینگ شامل قرار دادن میلگردهای فولادی در دیوارهای گود و تزریق دوغاب سیمان است. این روش باعث تقویت خاک و جلوگیری از ریزش آن می‌شود.

پ) میخ‌کوبی

میخ‌کوبی نیز مشابه نیلینگ است اما به جای میلگرد از میخ‌های فلزی استفاده می‌شود. این میخ‌ها به داخل خاک فرو رفته و با تزریق دوغاب سیمان تثبیت می‌شوند.

ت) استفاده از سپرهای فلزی

در برخی موارد، از سپرهای فلزی برای حفاظت از گودبرداری استفاده می‌شود. این سپرها به داخل زمین فرو رفته و جلوی حرکت و ریزش خاک را می‌گیرند.