سازه نگهبان یا همچنین به عنوان “سازه نگهدارنده” شناخته می‌شود، یک نوع سازه است که برای حفاظت و نگهداری از یک سازه یا ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی استفاده از سازه نگهبان، جلوگیری از وقوع آسیب‌ها و خطراتی مانند زلزله، باران، باد، سیلاب، حریق و سایر عوامل طبیعی یا انسانی است که می‌توانند به سازه آسیب برسانند.

سازه نگهبان معمولاً به صورت یک سیستم فیزیکی یا سازه‌ای طراحی می‌شود که قابلیت تحمل و مقابله با نیروها و تنش‌های ناشی از عوامل مختلف را داراست. این سازه می‌تواند شامل عناصری مانند دیواره‌ها، پنجره‌ها، درب‌ها، سیستم‌های آتش‌نشانی، سیستم‌های تهویه و هواسازی، سیستم‌های ضدزلزله و سایر اقدامات مرتبط با ایمنی و نگهداری باشد.

سازه نگهبان خرپایی

سازه نگهبان از نوع خرپایی یک نوع سازه نگهبان است که برای حفاظت و نگهداری از گودها، حفاری‌ها، مناطق حفاری یا مناطقی که در آنها خاک به صورت موقت حفر شده است، استفاده می‌شود. این سازه‌ها به عنوان پشتیبانی و تثبیت خاک در اطراف گود و حفره‌ها عمل می‌کنند و از ریزش خاک، خروج غیرمجاز آب، فرسایش و سایر خطرات ناشی از فشار خاک جلوگیری می‌کنند.

سازه نگهبان خرپایی معمولاً شامل عناصر زیر است:

خرپاها: خرپاها عناصر اصلی سازه نگهبان خرپایی هستند. آنها معمولاً از ورق‌های فولادی ساخته می‌شوند و در دیواره‌ها و اطراف گود قرار می‌گیرند. خرپاها به عنوان پشتیبانی و تثبیت خاک عمل می‌کنند و از فشار خاک جلوگیری می‌کنند.

سیستم اتصال: سازه نگهبان خرپایی شامل سیستم اتصالی است که خرپاها به دیواره‌ها و سایر عناصر مرتبط متصل می‌شوند. اتصالات قوی و محکم بین خرپاها و عناصر دیگر برای ایجاد استحکام و پایداری سازه نگهبان ضروری است.

عناصر حفاظتی: برخی از سازه‌های نگهبان خرپایی شامل عناصر حفاظتی هستند که به منظور جلوگیری از نفوذ آب، فرسایش خاک و سایر خطرات ممکن است استفاده شوند. مانند استفاده از لایه‌های ضدآب، ممبران‌ها، پوشش‌های محافظ و سیستم‌های زهکشی.

مانیتورینگ و نظارت: مداومت و نظارت بر سازه نگهبان از نوع خرپایی بسیار مهم است. با نظارت دقیق بر عملکرد سازه و تغییرات آن می‌توان به مشکلات احتمالی پیش از وقوع آنها پی برد و اقدامات لازم را انجام داد.

سازه نگهبان از نوع خرپای فلزی

سازه نگهبان از نوع خرپای فلزی یکی از روش‌های متداول برای پایداری گودبرداری‌ها و حفاظت از دیواره‌های گود در پروژه‌های عمرانی است. خرپاها به دلیل سبکی، مقاومت بالا و قابلیت اجرا در انواع شرایط زمین، انتخاب مناسبی برای حفاظت موقت در برابر ریزش و رانش خاک هستند.

مزایای استفاده از خرپای فلزی

خرپاهای فلزی دارای مقاومت بالا در برابر بارهای فشاری و کششی هستند و در عین حال وزن کمی دارند که حمل و نصب آنها را آسان‌تر می‌کند.نصب خرپاهای فلزی به دلیل پیش‌ساخته بودن اعضا و اتصالات ساده، با سرعت بالایی انجام می‌شود.

خرپاهای فلزی به دلیل قابلیت تغییر در ابعاد و زوایا، امکان طراحی و اجرای آن‌ها در شرایط مختلف زمین را فراهم می‌کنند. فلزات استفاده شده در خرپاها پس از اتمام پروژه قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند، که از نظر زیست‌محیطی مزیت بزرگی است.

سازه نگهبان خرپا فضایی یکی از انواع سازه‌های موقت است که برای حفظ و پایداری خاک در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی به کار می‌رود. این سازه‌ها به ویژه در زمان انجام عملیات گودبرداری و ساخت و سازهای زیرزمینی مانند تونل‌ها و پارکینگ‌های طبقاتی استفاده می‌شوند. در ادامه به بررسی جزئیات و ویژگی‌های سازه نگهبان خرپا فضایی می‌پردازیم.

ویژگی‌های سازه نگهبان خرپا فضایی

1. ساختار خرپایی:سازه‌های نگهبان خرپا فضایی از واحدهای مثلثی شکل یا مشبک تشکیل شده‌اند که با اتصال به یکدیگر تشکیل یک ساختار سه‌بعدی پایدار و مقاوم را می‌دهند. این واحدهای خرپایی می‌توانند به شکل‌های مختلفی طراحی شوند تا به بهترین نحو مقاومت و پایداری لازم را فراهم کنند.
2. استفاده از مواد با کیفیت:برای ساخت خرپاهای فضایی معمولاً از فولاد با کیفیت بالا استفاده می‌شود. فولاد به دلیل داشتن خواص مکانیکی عالی مانند مقاومت کششی و فشاری بالا، ماده‌ای مناسب برای این نوع سازه‌ها است.
3. اتصالات مقاوم:اتصالات در سازه‌های خرپا فضایی نقش حیاتی دارند. این اتصالات باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که تحت بارهای مختلف (از جمله بارهای ناشی از خاک) مقاومت کافی را داشته باشند و از ایجاد تغییر شکل‌ها و تغییر موقعیت‌های نامطلوب جلوگیری کنند.
4. انعطاف‌پذیری در طراحی:سازه‌های نگهبان خرپا فضایی به دلیل طراحی مدولار و قابلیت انعطاف‌پذیری بالا، می‌توانند به راحتی به ابعاد و شکل‌های مختلف تطبیق داده شوند. این ویژگی باعث می‌شود که این سازه‌ها در پروژه‌های مختلف با شرایط متنوع قابل استفاده باشند.

تاثیر سازه نگهبان در پایدارسازی

سازه‌های نگهبان یا تیرهای نگهبان در پایدارسازی سازه‌های ساختمانی نقش بسیار مهمی دارند. این سازه‌ها از جنس فولادی یا بتنی بوده و بر روی سازه‌های مختلف نصب می‌شوند به‌طوری که از اثرات ناخواسته مانند نیروهای جانبی، لرزه، و باد محافظت کنند و سازه را در مقابل نیروهای خارجی تقویت کنند.

تاثیرات مهم سازه‌های نگهبان در پایدارسازی عبارتند از:

۱. تقویت سازه: سازه‌های نگهبان به عنوان یک پشتیبان اصلی برای سازه اصلی عمل می‌کنند و از تخمینی شدن یا شکستگی در شرایط نامطلوب جلوگیری می‌کنند.

۲. کاهش تاثیرات لرزه: سازه‌های نگهبان می‌توانند انرژی وارده به سازه را جذب کرده و از تخریب یا آسیب به سازه در اثر زلزله‌ها جلوگیری کنند.

۳. مقاومت در برابر باد: در برابر نیروهای بادی، سازه‌های نگهبان می‌توانند به‌عنوان مهارکننده‌های این نیروها عمل کنند و از تکان خوردن سازه در برابر باد جلوگیری کنند.

۴. افزایش پایداری: با تقویت سازه اصلی و جلوگیری از تخریب، سازه‌های نگهبان به طور کلی پایداری سازه را افزایش می‌دهند.

سازه‌های نگهبان به دلیل این تاثیرات مثبت و قابلیت‌های خود برای بهبود پایداری سازه‌های ساختمانی، در طراحی و اجرای ساختمان‌های بلند و پرخطر بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.