گودبرداری برای انجام کارهای مختلف در بسیاری از صنایع و ساختمان‌ها لازم است. از جمله کاربردهای گودبرداری می‌توان به نصب شبکه‌های آب، برق و گاز، ساخت بنای زیرزمینی، نصب خطوط ارتباطی و اینترنت، نصب لوله‌های فاضلاب و سایر فعالیت‌های مشابه در ساختمان‌ها و شهرسازی اشاره کرد.
گودبرداری به دلیل خطراتی که برای ایمنی کارگران و افراد نزدیک به محل کار وجود دارد، نیاز به رعایت ایمنی و ضوابط مشخصی دارد. به همین دلیل، در نصب خطوط زیرزمینی و سایر فعالیت‌های مشابه، باید از کارکنان آموزش دیده و تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کرد.
آشنایی با اقدامات لازم قبل از انجام گودبرداری
همان طور که میدانید اغلب گود برداری ها در سطح شهر و مناطق مسکونی یا با اجرا می شود؛ بنابراین چنین محیط هایی ازجمله نقاط مستعد خطر بوده و باید قبل از انجام عملیات گود برداری یکسری اقدامات را جهت آماده سازی فضا انجام داد که به طور خلاصه در بخش از پرشین سازه به معرفی و بررسی هر یک از این اقدامات و نکات می پردازیم.
اقدامات قبل از انجام گودبرداری
در ابتدا حتماً باید استحکام زمین و جنس خاکی که قرار است گودبرداری شود بر اساس مطالعات ژئوتکنیکی مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین توصیه می شود در همان ابتدای کار به این امر ضروری توجه ویژه نمایید.
ناظر و مجری گود برداری باید بر نقشه و مقاوم سازی دیواره های گود نظارت نموده و برنامه گودبرداری را بررسی کند.
حتماً به این مسئله توجه داشته باشید که تأسیساتی که در زیرزمین قرارگرفته و شامل لوله های آب و فاضلاب، کابل های برق و تلفن، قنات ها و … باید موردمطالعه و بررسی قرار گیرند و پس از بعد از شناسایی و بررسی آن ها باید اقدامات لازم جهت قطع جریان و یا تغییر مسیر آن ها صورت گیرد.
قبل از گودبرداری باید مجوزهای لازم از سازمان هایی نظیر سازمان آب و فاضلاب، اداره گاز، اداره برق، شهرداری و … اخذ شود.
ساکنین ساختمان های مجاور باید از زمان گودبرداری آگاه و هشدارهای لازم به آن ها داده شود.
توجه به چاه های آب و فاضلاب و قنات ها را حتماً لحاظ نمایید.
اقدامات و نکات حین گودبرداری
قبل از گود برداری باید ساختمان های مجاور مورد بازرسی قرار گیرند و معابر مجاور برای نصب تجهیزات پایش ارزیابی شوند.
اگر در اطراف محدوده ای که قرار است گود برداری شود ایستگاه وسایل نقلیه عمومی قرارگرفته باید به مسئولین ذی ربط اطلاع داده تا مشکلی در تردد آن ها ایجاد نشود. همچنین اگر گودبرداری در مجاورت معابر عمومی صورت می گیرد باید فاصله ۱۵۰ سانتی متری لبه گود با معابر رعایت شود و علاوه بر آن از علائم هشداردهنده برای آگاهی عابران استفاده گردد.
در صورت وجود زمین زراعی و یا باغچه در اطراف مکان گودبرداری باید خاک آن را موردبررسی قرار دهید.
حتماً ضایعات ساختمانی، تخته سنگ ها و سایر موانع باید از محل گودبرداری خارج شوند.
به منظور انجام گود برداری باید از نیروهای باتجربه بدین منظور استفاده شود. علاوه بر آن افراد متخصص موظف به نظارت بر کار کارگران می باشند. علاوه بر آن سایر نیروها مانند رانندگان ماشین آلات حفاری مهارت لازم داشته و گواهینامه خود را ارائه دهند.
اقدامات پس از گودبرداری
به یاد داشته باشید که بعد از آن که نقشه گود برداری تنظیم و مجوزهای لازم از مراکز مختلف اخذ شد، می توان گودبرداری را شروع نمود. اصولاً گود برداری برای ساخت طبقات پایین تر از سطح زمین نظیر انبارها، موتورخانه ها، پارکینگ ها و … استفاده می شود.
گودبرداری ساختمان نیازمند چه تجهیزاتی است؟
گودبرداری در ساختمان نیز نیازمند تجهیزات و ابزارهای خاصی است. در زیر لیستی از تجهیزات و ابزارهای معمولاً استفاده شده در گودبرداری ساختمان آورده شده است:
ماشین حفاری: ماشین حفاری یا لودر حفار برای حفر گودها و حفاری خاک در ساختمان استفاده می‌شود. این ماشین دارای بازو و دستگاه حفاری می‌باشد که به وسیله آن خاک حفر می‌شود و به بیرون می‌آورده می‌شود.
دستگاه حفاری چرخشی: این دستگاه برای حفر گودهای عمیق‌تر و با قطر بزرگتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه دارای یک ساقه چرخان و لوله‌های حفاری است که با چرخش آن خاک حفر می‌شود و به بیرون می‌آورده می‌شود.
دستگاه پیلوت: این دستگاه برای حفر یک گود کوچک و عمق کم در ابتدای گودبرداری استفاده می‌شود تا محل شروع حفره را تعیین کند و به عنوان نقطه ارجاع برای حفرهای بزرگتر استفاده شود.
دستگاه خاکبرداری: این دستگاه برای برداشتن و حمل خاک از گودها و سایر مناطق ساختمان استفاده می‌شود. آنها دارای سیستم‌های بالابرنده و حمل‌ونقل خاک می‌باشند.
دستگاه‌های پشتیبانی: به عنوان مثال، دستگاه‌های اندازه‌گیری از جمله میزان، متر و قلوه برای کنترل و اندازه‌گیری عمق گود و ابعاد آن استفاده می‌شوند.
تجهیزات ایمنی: این شامل کاپی، خودروهای نگهبانی، علائم ایمنی، کاسه‌های ایمنی و تجهیزات ایمنی دیگر است که برای حفاظت از کارگران و افراد حاضر در محل گودبرداری استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که تجهیزات مورد نیاز برای گودبرداری ساختمان ممکن است بسته به اندازه و عمق گود، نوع خاک و سایر عوامل متغیر متفاوت باشد. همچنین، رعایت اصول ایمنی و استفاده صحیح از تجهیزات در گودبرداری بسیار مهم است.
هدف از گودبرداری چیست
گودبرداری یک فعالیت مهم در حوزه ژئوتکنیک به شمار می‌رود و هدف اصلی آن دستیابی به خاک سفت و بکر است. این عملیات عموماً برای انجام ساختمان‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و سازه‌های دیگر انجام می‌شود. در زیر هدف‌های اصلی این عملیات را بررسی خواهیم کرد:
1. دستیابی به خاک سفت و بکر: یکی از هدف‌های اصلی گود برداری، دستیابی به خاک با سختی و استحکام کافی است. این کار از طریق حفر گودها و دستیابی به لایه‌های عمیق‌تر خاک صورت می‌گیرد که بهترین قابلیت‌های مکانیکی را دارند. این خاک‌ها به عنوان پایه سازه‌ها عمل می‌کنند و برای تحمل بارهای سازه و انتقال نیروها استفاده می‌شوند.
2. پایین آوردن مرکز ثقل سازه: گودبرداری می‌تواند برای پایین آوردن مرکز ثقل سازه استفاده شود. با حفر گودها در قسمت‌های مشخصی از محل ساخت برای نصب فنداسیون یا سیستم‌های پشتیبانی، مرکز ثقل سازه به طور موثری پایین می‌آید.
3. قرارگیری فنداسیون در محل امن: گودبرداری می‌تواند مکان‌یابی و قرارگیری مناسب فنداسیون سازه را تسهیل کند. با حفر گودها و حذف خاک‌های نامناسب، فضای لازم برای نصب فنداسیون فراهم می‌شود و سازه را در محلی امن و پایدار قرار می‌دهد. این امر از جمله عوامل مهم در استحکام و پایدارسازی سازه است.
4. جلوگیری از سیلاب و یخبندان: در برخی مناطق، گودبرداری می‌تواند برای جلوگیری از سیلاب و یخبندان مؤثر باشد. با حفر گودها و ایجاد سیستم‌های زهکشی مناسب، آب راهی به ساختمان نمی‌شود و خطرات مربوط به سیلاب و یخبندان کاهش می‌یابد.
پایش درگودبرداری
پایش در گودبرداری، فرآیند بررسی وضعیت گود و سازه نگهبان در طول اجرای گودبرداری است. پایش گود، به شناسایی هرگونه تغییر در وضعیت گود و سازه نگهبان کمک می کند و می تواند در پیشگیری از حوادث گودبرداری موثر باشد.
هدف از پایش گود، اطمینان از پایداری دیواره های گود و سازه نگهبان است. پایش گود، باید به طور منظم و مستمر انجام شود تا از هرگونه تغییر در وضعیت گود و سازه نگهبان مطلع شد.
روش های مختلفی برای پایش گود وجود دارد که انتخاب روش مناسب، به عوامل مختلفی، از جمله نوع خاک، عمق گود و نوع سازه نگهبان بستگی دارد. برخی از روش های رایج پایش گود عبارتند از:
- بازرسی چشمی: بازرسی چشمی، ساده ترین و کم هزینه ترین روش پایش گود است. در این روش، ناظر پروژه یا مهندس ناظر، به صورت منظم و مستمر، از گود بازدید می کند و وضعیت گود و سازه نگهبان را بررسی می کند.
- اندازه گیری های هندسی: اندازه گیری های هندسی، روشی دقیق تر برای پایش گود است. در این روش، پارامترهای هندسی گود، مانند عمق گود، فاصله بین دیواره های گود و انحراف دیواره های گود، به صورت منظم اندازه گیری می شود.
- آزمایشات خاک: آزمایشات خاک، می تواند به شناسایی هرگونه تغییر در خواص خاک کمک کند. آزمایشات خاک، به صورت دوره ای انجام می شود تا از پایداری خاک محل گودبرداری اطمینان حاصل شود.
- نظارت از نشست: نشست، تغییر ارتفاع در سطح زمین است. نشست می تواند ناشی از عوامل مختلفی، از جمله گودبرداری، باشد. نظارت از نشست، می تواند به شناسایی هرگونه تغییر در وضعیت خاک محل گودبرداری کمک کند.
با انجام پایش گود، می توان از وقوع حوادث گودبرداری جلوگیری کرد. حوادث گودبرداری، می تواند منجر به آسیب یا مرگ کارگران و افراد حاضر در محل پروژه شود.
گودبرداری و سازه نگهبان
گودبرداری یکی از عملیات‌های مهم در ساخت و ساز است که در آن، بخشی از خاک زمین برداشته می‌شود تا فضایی برای ساخت ساختمان یا سازه دیگری ایجاد شود. در هنگام گودبرداری، به دلیل برداشتن بخشی از خاک، تعادل خاک در اطراف گود برهم می‌خورد و خطر ریزش دیواره‌های گود وجود دارد. برای جلوگیری از این خطر، از روش‌های مختلفی برای پایدارسازی گود استفاده می‌شود.
سازه نگهبان سازه‌ای است که برای پایدارسازی گود در برابر ریزش و رانش خاک استفاده می‌شود. سازه نگهبان باید از مقاومت کافی برخوردار باشد تا بتواند وزن خاک و نیروهای ناشی از رانش خاک را تحمل کند.
عوامل خطرناک بودن گود
عوامل مختلفی وجود دارند که نشان دهنده خطرناک بودن گود هستند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعیف بودن خاک: خاک‌های ضعیف مانند ماسه‌های ریزدانه، خاک‌های رسی اشباع و خاک‌های با لایه‌های نامتقارن، بیشتر در معرض ریزش هستند.
- زیاد بودن عمق گود: هرچه عمق گود بیشتر باشد، خطر ریزش دیواره‌ها نیز بیشتر می‌شود.
- طولانی شدن مدت باز موندن گود: هرچه مدت زمان باز ماندن گود طولانی‌تر باشد، خطر ریزش دیواره‌ها نیز بیشتر می‌شود.
- بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی: آب‌های زیرزمینی می‌توانند باعث کاهش مقاومت خاک و افزایش خطر ریزش دیواره‌ها شوند.
بررسی و تحقیق در مورد مکانیک خاک
قبل از انجام گودبرداری، لازم است که مکانیک خاک محل گودبرداری به دقت بررسی و تحقیق شود. این بررسی‌ها به مهندسان کمک می‌کند تا نوع سازه نگهبان مناسب را انتخاب کنند.
انواع سازه‌های نگهبان
انواع مختلفی از سازه‌های نگهبان وجود دارند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. از جمله این سازه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میخ کوبی یا نیلینگ: در این روش، میلگردهایی به صورت مایل در دیواره گود نصب می‌شوند و سپس با تزریق دوغاب به داخل حفره‌های ایجاد شده، میلگردها به دیواره خاک متصل می‌شوند.
- سیستم خرپایی: در این روش، از سازه‌های خرپایی فلزی یا چوبی برای مهار دیواره‌های گود استفاده می‌شود.
- سیستم سپرکوبی: در این روش، از ورق‌های فلزی یا بتن پیش ساخته برای ایجاد دیواره‌های گود استفاده می‌شود.
- دیوار دیافراگمی: در این روش، با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، دیواره‌های گود به صورت عمودی حفر می‌شوند و سپس با تزریق بتن، دیواره‌های گود ساخته می‌شوند.
- سیستم شمع درجا: در این روش، شمع‌های بتنی یا فولادی در کنار دیواره‌های گود اجرا می‌شوند.
گودبرداری توسط گروه فنی مهندسی ژئونکست
گودبرداری و خاکبرداری عملیاتی خطرناک است و در صورت عدم رعایت اصول ایمنی می‌تواند منجر به حوادثی مانند ریزش گود، سقوط افراد و وسایل و آلودگی محیط زیست شود. شرکت‌های فنی مهندسی با داشتن دانش و تجربه کافی می‌توانند این خطرات را کاهش دهند.
برخی از مزایای گودبرداری توسط گروه فنی مهندسی ژئونکست اشاره می‌کنیم:
- ایمنی: گروه فنی مهندسی ژئونکست دارای دانش و تجربه کافی در زمینه ایمنی گودبرداری هستند و می‌توانند این عملیات را با ایمنی بالا انجام دهند.
- کیفیت: گروه فنی مهندسی ژئونکست دارای تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته گودبرداری هستند که می‌توانند این عملیات را با کیفیت بالا انجام دهند.
- سرعت: گروه فنی مهندسی ژئونکست می‌توانند گودبرداری را با سرعت بیشتری انجام دهند و در نتیجه، پروژه‌های ساختمانی را زودتر به اتمام برسانند.
- صرفه‌جویی در هزینه: گروه فنی مهندسی ژئونکست با داشتن دانش و تجربه کافی می‌توانند هزینه‌های گودبرداری را کاهش دهند.
چه نوع سازه نگهبانی برای گودبرداری استفاده می‌شود؟
برای گودبرداری، از سازه‌های نگهبانی متنوعی استفاده می‌شود. انتخاب سازه نگهبان بستگی به عواملی مانند نوع خاک، عمق گود، شیب دیواره گود و نیازهای خاص پروژه صورت می‌گیرد. در زیر، برخی از سازه‌های نگهبانی رایج برای گودبرداری را ذکر می‌کنم:
دیواره‌های حائل: این دیواره‌ها می‌توانند از مواد مختلفی مانند بتن مسلح، بلوک‌های آجری، بلوک‌های پیش‌ساخته، و ورق‌های فولادی تشکیل شوند. آنها به طور معمول در دو سمت گودبرداری قرار می‌گیرند و عملکرد حفاظتی و پشتیبانی را ایفا می‌کنند.
پشتیبان‌های فولادی: این پشتیبان‌ها شامل بارهای عمودی و افقی هستند که بر روی دیواره‌های گودبرداری قرار می‌گیرند. آنها به عنوان پشتیبانی ساختاری برای حفظ استحکام دیواره‌ها و کنترل جابجایی خاک در اطراف گودبرداری استفاده می‌شوند.
مهاربندهای خاکی: این سازه‌ها شامل تیرهای فولادی یا چوبی هستند که در عرض گودبرداری قرار می‌گیرند و خاک را به صورت موقت مهار می‌کنند. آنها به عنوان پشتیبانی موقتی در طول فرآیند گودبرداری استفاده می‌شوند.
پرچین‌های خاکی: این سازه‌ها شامل پرچین‌های فولادی یا چوبی هستند که به صورت عمودی در دیواره گودبرداری فرو می‌روند و خاک را به صورت موقت در اطراف گودبرداری نگه می‌دارند.
سازه‌های پیچشی (ترمیمی): این سازه‌ها شامل فولادهای پیچشی هستند که به صورت افقی در اطراف گودبرداری نصب می‌شوند. آنها به عنوان سازه‌های پشتیبانی موقتی برای کنترل جابجایی خاک و حفظ استحکام دیواره‌های گودبرداری استفاده می‌شوند.
این فقط نمونه‌ای از سازه‌های نگهبانی است که در گودبرداری ممکن است استفاده شوند. انتخاب مناسب سازه نگهبان به وابستگیبه عوامل محیطی و نیازهای پروژه انجام می‌شود. برای هر پروژه خاص، مهندسان و متخصصان مربوطه بر اساس شرایط موجود، طراحی و انتخاب سازه نگهبانی مناسب را انجام می‌دهند.
خطرات حفاری و گودبرداری غیر اصولی ساختمان
حفاری و گودبرداری غیر اصولی در ساختمان‌ها می‌تواند به مشکلات جدی و خطرناکی منجر شود. در زیر به برخی از خطرات حفاری و گودبرداری غیر اصولی در ساختمان‌ها اشاره خواهم کرد:
فرسایش خاک:
حفاری و گودبرداری نادرست ممکن است منجر به فرسایش خاک در اطراف ساختمان شود. این موضوع می‌تواند باعث ناپایداری و ضعف سازه شود و در نتیجه ساختمان را در معرض خطر قرار دهد.
آب‌های زیرزمینی:
حفاری نادرست ممکن است به نشت آب‌های زیرزمینی در مناطق اطراف ساختمان منجر شود. این موضوع می‌تواند به کاهش پایداری خاک و ضعف سازه منجر شود و در برخی موارد باعث آب‌بندی نامناسب ساختمان شود.
خطر سقوط:
حفاری یا گودبرداری غیر اصولی می‌تواند منجر به ضعف و ناپایداری خاک در محل ساختمان شود. این موضوع می‌تواند باعث سقوط و فروپاشی قسمت‌هایی از ساختمان شود که می‌تواند برای ساکنین و کارکنان ساختمان جدی باشد.
آسیب به سازه‌های مجاور:
حفاری و گودبرداری نادرست ممکن است سبب آسیب به سازه‌های مجاور یا زیرساخت‌های زیرزمینی شود. این موضوع می‌تواند منجر به خسارت جدی در سازه‌های اطراف شده و در برخی موارد خطر ایجاد سقوط و فروپاشی را به همراه داشته باشد.
مشکلات زیست محیطی:
حفاری و گودبرداری نادرست ممکن است به آلودگی منابع آبی و خاکی، از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری و تخریب محیط زیست منطقه منجر شود. این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بر روی اکوسیستم‌های زیستی داشته باشد و به مشکلات زیست محیطی منطقه وارد کند.
به منظور پیشگیری از این خطرات، انجام حفاری و گودبرداری با رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های ایمنی و محیط زیستی الزامی است. همچنین، استفاده از تجهیزات مناسب و نیروی کار ماهر می‌تواند به حداقل رساند
خاکبرداری در زمین های سست و آبدار
در زمین‌های سست و آبدار، ایجاد شیروانی ملایم و مناسب جهت پایداری دیواره‌ها ضروری است. – شیب شیروانی‌ها باید به گونه‌ای باشد که از ریزش و لغزش دیواره‌ها جلوگیری کند.
- استفاده از سازه‌های نگهدارنده:
نصب سازه‌های نگهدارنده مانند پیاده‌روها یا دیوارهای حفاظتی برای جلوگیری از ریزش دیواره‌ها. – استفاده از پایه‌های نگهدارنده یا سپرهای فلزی برای تقویت دیواره‌های خاکبرداری.
- کنترل آب‌های سطحی و زیرزمینی:
هدایت و دفع صحیح آب‌های سطحی از محل خاکبرداری. – نصب سیستم‌های زهکشی مناسب برای کنترل آب‌های زیرزمینی.
جلوگیری از برداشت بیش از حد خاک در هر مرحله. – برداشت آرام و کنترل‌شده خاک برای حفظ پایداری دیواره‌ها.
انجام بررسی‌های ژئوتکنیکی مستمر در طول عملیات خاکبرداری. – نظارت دقیق مهندسین و کارشناسان برای اطمینان از رعایت ایمنی.
روش های پایدارسازی گودبرداری
1.سپرکوبی:
- در این روش، از سپرهای فلزی یا بتنی برای حصارکشی گود استفاده می شود.
- سپرها به صورت عمودی در زمین فرو برده می شوند و سپس به یکدیگر متصل می شوند.
- این روش برای گودهای عمیق و در خاک های سست و ریزشی مناسب است.
2. نیلینگ:
- در این روش، از میلگردهای فولادی برای تثبیت خاک دیواره های گود استفاده می شود.
- میلگردها به صورت مورب در خاک فرو برده می شوند و سپس به یک صفحه بتنی در بالای گود متصل می شوند.
- این روش برای گودهای عمیق و در خاک های با چسبندگی کم مناسب است.
3. انکراژ:
- در این روش، از کابل های فولادی برای مهار دیواره های گود به سازه های مجاور یا شمع های حفر شده در زمین استفاده می شود.
- این روش برای گودهای عمیق در مجاورت سازه های موجود یا در خاک های با سطح آب زیرزمینی بالا مناسب است.
4. دیوار حائل:
- در این روش، از دیوارهای بتنی یا فلزی برای حصارکشی گود استفاده می شود.
- دیوارهای حائل می توانند به صورت موقت یا دائمی اجرا شوند.
- این روش برای گودهای عمیق در هر نوع خاکی مناسب است.
پایدارسازی گودبرداری به روش ژاکت فلزی
پایدارسازی گودبرداری به روش ژاکت فلزی یکی از روش‌های موثر برای تثبیت دیواره‌های گود و جلوگیری از ریزش یا لغزش خاک است. در این روش، سازه‌ای فلزی شامل تیرهای فولادی و اتصالات مقاوم در اطراف دیواره‌های گود نصب می‌شود که به عنوان یک قاب محکم عمل کرده و فشار جانبی خاک را تحمل می‌کند.
این روش به دلیل استحکام بالای سازه فلزی، ایمنی بالایی را در برابر ریزش دیواره‌های گود فراهم می‌کند. ژاکت فلزی برای گودبرداری در خاک‌های نرم و حساس، و همچنین در مناطق شهری با محدودیت‌های فضا بسیار مناسب است. اجزای فلزی این سازه قابلیت تنظیم و جابجایی را دارند که این ویژگی باعث انعطاف‌پذیری در استفاده مجدد آنها می‌شود.
استفاده از فولاد و تجهیزات خاص می‌تواند هزینه‌های اجرای این روش را نسبت به برخی روش‌های دیگر افزایش دهد. نصب و اجرای سازه‌های فلزی به زمان بیشتری نیاز دارد، به خصوص در پروژه‌های بزرگ.
عملیات گودبرداری و خاکبرداری در کرج با گروه فنی مهندسی ژئونکست برای مشاوره و بازدید از پروژه ها با شماره های ۰۹۱۲۳۷۷۷۹۳۵ و ۰۹۱۲۴۶۰۲۵۶۶تماس حاصل فرمایید.
