سازه نگهبان در گودبرداری

سازه نگهبان به سازه‌ای گفته می‌شود که برای پایداری دیواره‌های گودبرداری در برابر ریزش خاک و حرکات جانبی طراحی و اجرا می‌شود. این سازه‌ها نقش مهمی در ایمنی عملیات گودبرداری و حفاظت از جان و مال افراد و اموال مجاور دارند.

انواع سازه نگهبان

• مهار متقابل: این روش با استفاده از میلگرد یا تیرهای افقی که در دو طرف دیواره گود به داخل خاک کوبیده می‌شوند، انجام می‌شود. میلگردها یا تیرها به وسیله قطعات فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند و از حرکت جانبی دیواره گود جلوگیری می‌کنند.
• دیوار حائل: این روش با استفاده از دیوارهای بتنی یا مصالح بنایی که در طول جداره گود احداث می‌شوند، انجام می‌شود. دیوار حائل وزن خاک پشت خود را تحمل می‌کند و از ریزش آن به داخل گود جلوگیری می‌کند.
• شمع: این روش با استفاده از شمع‌های بتنی یا فلزی که به داخل خاک کوبیده یا تزریق می‌شوند، انجام می‌شود. شمع‌ها نیروهای وارده از خاک را به اعماق زمین منتقل می‌کنند و از ریزش دیواره گود جلوگیری می‌کنند.
• سازه خرپایی: این روش با استفاده از اعضای فلزی به صورت شبکه‌ای که به دیواره گود متصل می‌شود، انجام می‌شود. سازه خرپایی نیروهای وارده از خاک را به خود جذب می‌کند و از ریزش دیواره گود جلوگیری می‌کند.
• مهاربندی: این روش با استفاده از مهاربندهای فلزی که به دیواره گود متصل می‌شوند، انجام می‌شود. مهاربندها نیروهای وارده از خاک را به سازه مجاور منتقل می‌کنند و از ریزش دیواره گود جلوگیری می‌کنند.
• انکراژ: این روش با استفاده از میلگردهای پیش تنیده که به داخل خاک کوبیده می‌شوند، انجام می‌شود. میلگردها به صفحات فلزی متصل می‌شوند که در روی دیواره گود نصب شده‌اند. انکراژ نیروهای وارده از خاک را به سازه نگهبان منتقل می‌کند و از ریزش دیواره گود جلوگیری می‌کند.

انتخاب نوع سازه نگهبان به عوامل مختلفی از جمله نوع خاک، عمق گودبرداری، سطح آب زیرزمینی، بارهای وارده و محدودیت‌های فضایی بستگی دارد. طراحی و اجرای سازه نگهبان باید توسط مهندسان مجرب انجام شود تا ایمنی و پایداری آن تضمین گردد.

مزایای استفاده از سازه نگهبان

• ایمنی عملیات گودبرداری: سازه نگهبان از ریزش دیواره گود و حرکات جانبی آن جلوگیری می‌کند و ایمنی عملیات گودبرداری را افزایش می‌دهد.
• حفاظت از جان و مال افراد: ریزش دیواره گود می‌تواند خطرات جانی و مالی برای افراد حاضر در محل گودبرداری و همچنین ساکنان و رهگذران در مجاورت آن داشته باشد. استفاده از سازه نگهبان خطرات ناشی از ریزش دیواره گود را به حداقل می‌رساند.
• حفاظت از اموال مجاور: ریزش دیواره گود می‌تواند به ساختمان‌ها و تأسیسات مجاور آسیب برساند. استفاده از سازه نگهبان از اموال مجاور گودبرداری در برابر آسیب‌های ناشی از ریزش دیواره گود محافظت می‌کند.
• کاهش زمان و هزینه اجرا: استفاده از سازه نگهبان می‌تواند زمان و هزینه اجرای عملیات گودبرداری را کاهش دهد.

مزایا و دلایل استفاده از مهارمتقابل

1.  با استفاده از المان‌های مهارکننده، نیروهای جانبی وارد بر دیواره‌های گود توزیع و کاهش می‌یابد که این امر به افزایش پایداری دیواره‌ها کمک می‌کند.
2. مهارمتقابل مانع از ریزش خاک و سنگ‌های دیواره گود می‌شود و از تخریب ساختمان‌ها و تاسیسات مجاور جلوگیری می‌کند.
3. با استفاده از روش‌های مهارمتقابل، امکان حفاری‌های عمیق‌تر و بزرگ‌تر بدون خطر ناپایداری و ریزش فراهم می‌شود.
4. اگرچه اجرای مهارمتقابل نیاز به هزینه دارد، اما با جلوگیری از ریزش و خرابی و نیاز به تعمیرات مکرر، هزینه‌های کلی پروژه کاهش می‌یابد.